Het beste verhaal van de wereld staat in Verrassing, de nieuwe bundel van de Israëlische schrijver Etgar Keret. Dat zeg ik niet, dat zegt het verhaal zelf. Het telt twee bladzijden, heet 'Winnend verhaal' en is een unieke Israëlische innovatie. 'Net zoals ons leger het beste leger ter wereld is, is dit verhaal het beste verhaal ter wereld.' Het is gesmeed uit één stuk, een amalgaam van inzichten en aluminium, zodat het niet kan oxideren, maar wel kan afdwalen. Het kan goed luisteren, gespitst als het is op de zielenroerselen van het publiek. En als dat publiek er genoeg van heeft, smeekt het verhaal niet om genade, maar houdt het er gewoon mee op. Maar er is een bonus: anders dan in verhalen van Tsjechov of Kafka wordt aan het einde van dit verhaal 'onder alle juiste interpreteerders een gloednieuwe grijze Mazda Lantis verloot. En onder de onjuiste interpreteerders zal ook een auto worden verloot, goedkoper, maar met minder metallic grijs, zodat niemand zich slecht hoeft te voelen.'
Vindt u dit verhaal grappig, verrassend, melig, fris, flauw? Of schort u uw oordeel liever nog even op? Welaan dan. Een ander verhaal in Verrassing is al even kort en gaat over een man die last heeft van één enkele aambei, die maar blijft groeien, tot het verhaal van onderwerp verandert: het gaat nu over een aambei die last had van een man. Een vrouw slaapt alleen met mannen die Ari heten. Een man herkent zijn overleden vrouw in de poedel die tegenover hem zit in de trein. Iemand die zijn hele leven leugens heeft verteld, ontdekt dat al die leugentjes om bestwil — de ooit verzonnen tante met kanker, de aangereden hond waarmee je een gemiste afspraak excuseerde — ook echt bestaan: ze leven in Leugenland, dat je kunt bereiken via een kauwgomballenautomaat. In een cheeseburgerrestaurant dat Cheesus Christ heet, vraagt Jeremy, die koosjer wil eten, om een cheeseburger zonder cheese. Dat krijgen ze in het restaurant wel vaker te horen, zodat de bedrijfsleidster de directeur van de restaurantketen vraagt om toch ook maar een gewone hamburger op het menu te zetten. Voor de zwaar depressieve directeur is dat een reden om zijn keten stante pede van de hand te doen, wat overigens voor Jeremy geen enkel belang meer heeft, want meteen nadat hij zijn burger had besteld, werd hij door een gestoorde man neergestoken. Bij het tongzoenen met haar vriend Tsiki voelt Ella plotseling iets steken: haar tong bloedt, en als ze later haar vinger onder de tong van haar slapende vriend laat glijden, voelt ze een piepkleine rits. Als ze eraan trekt, komt Jurgen tevoorschijn. De seks met Jurgen is fantastisch, maar na een tijdje gaat hij toch maar liever terug naar Düsseldorf: de mensen in Israël hebben iets tegen Duitsers, klaagt hij. Na zijn vertrek ontdekt Ella onder haar tong — verrassend voorspelbaar — een kleine rits.
De meeste van de 36 bedenksels in deze verhalenbundel zijn bizar, grillig en ongevaarlijk absurdistisch. Keret mixt zwarte humor met sprookjesmotieven, sketches, stripdialogen, dikke lagen ironie en stand-upcomedy. Zijn zinnen zijn licht, alledaags, onpretentieus en oninteressant. Je kunt je voorstellen dat jonge lezers die niet zo van literatuur houden hem cool vinden, vooral ook omdat zijn in de universele popcultuur gedrenkte verhalen zo kort zijn. Keret schrijft als een cartoonist: hij bedenkt een premisse — twee eeneiige tweelingbroers die trouwen met twee eeneiige tweelingzussen — die hij snel even uitwerkt, tot hij er genoeg van krijgt. In Israël is hij een cultschrijver, volgens sommigen omdat hij breekt met het zwaartillende morele en politieke engagement van oudere schrijvers zoals Amos Oz en David Grossman. Ook in de rest van de wereld wordt hij stilaan een sterk merk: schrijvers als Salman Rushdie bewonderen zijn inventiviteit en Jonathan Safran Foer vergelijkt hem met Kafka, wat onzin is: Keret is veel meer verwant met Roald Dahl, Kurt Vonnegut of Monthy Python, al haalt hij hun niveau niet. Bewonderaars noemen zijn verhalen fabels, en lezen het flauwe verhaaltje over de rits onder de tong als een eery meditation on the instability of identity (New York Times) – wat ik dan weer wél grappig vind.
De beste verhalen in Verrassing zijn niet doelbewust absurdistisch opgezet, maar registreren wrang en niet zonder mededogen hoe personages in de absurde werkelijkheid verstrikt raken. Zo komen twee bedremmelde militairen een vrouw vertellen dat haar echtgenoot Simeon bij een bomaanslag om het leven is gekomen en dat ze hem moet komen identificeren. Simeon, een Russische immigrant, heeft in Israël geen verwanten of kennissen — behalve de vrouw, die hem één keer heeft ontmoet: ze was met Simeon in een schijnhuwelijk gestapt omdat ze dan niet naar het leger hoefde.
De eerste verhalen in Verrassing las ik niet zonder plezier, maar al snel had ik er genoeg van. Bij het idee ze ooit te moeten herlezen, beving me de lichte weerzin die me ook overvalt als ik droomverslagen te lezen krijg. Het is de weerzin tegen gratuite willekeur. Als verhalen je verwachtingen uitdagen, omspelen of onderuithalen, kun je dat spannend of ergerlijk vinden. Doen ze dat programmatisch, dan schort je spontaan en preventief al je verwachtingen op. Wat overblijft, is onverschilligheid. Aan het eind van Kerets verhalen wacht je geen zilvergrijze Mazda, maar een verveeld So what? [Eddy Bettens] Verberg tekst

Etgar Keret (1967) schrijver, regisseur, scriptschrijver, kan niet in een adem genoemd worden met andere Israëlische schrijvers als Amos Oz, Yehoshua, Shalev of Grossman. Keret schrijft namelijk geen vuistdikke romans, maar korte verhalen. Hij was al bekend van 'Pizzeria Kamikaze' en 'Gaza Blues' en nu zijn er in 'Verrassing' 39 nieuwe verhalen verschenen. De Israëlische wereld van Keret is er een vol uitvergrotingen, verrassingen en absurditeiten. In zijn verhalen vloeien de onmogelijke en de gangbare werkelijkheid zachtjes golvend in elkaar over. Een man pratend met zijn goudvis, een meisje dat ontdekt dat haar vriend een rits op zijn tong heeft. Kerets personages zijn zelden volledig sympathiek; ze zijn geldbelust, initiatiefloos, agressief. Iedereen heeft wel een grijs-zwart randje. Soms lees je Kafka, dan weer Vonnegut. In de Israëlische literatuur staat Keret op eenzame hoogte.Voor een ruim publiek. Kleine druk.